Eerst en vooral: burn-out is wel degelijk een werkgerelateerd fenomeen, zeggen de wetenschappers, maar het hangt ook samen met persoonlijkheid. Zo zouden "ja-knikkers" en "perfectionisten" vatbaarder zijn voor het syndroom.
De nieuwe definitie kwam tot stand na het raadplegen van zo'n 40 praktijkexperts, zoals psychologen, coaches, consultants, huisartsen en arbeidsgeneesheren. Oorspronkelijk werd het syndroom beschreven met drie samenhangende verschijnselen; de onderzoekers breidden dat uit naar vijf kernsymptomen en twee bijkomstige symptomen. Dit zijn ze:
- Uitputting (zowel fysiek als mentaal)
- Cognitief controleverlies (geheugenproblemen en concentratieproblemen)
- Emotioneel controleverlies (hevige emotionele reacties)
- Depressie-klachten (om die reden worden depressie en burn-out vaak verward)
- Mentale distantie (mentaal afstand nemen van het werk)
Naast deze vijf kernsymptomen gaat het ook om begeleidende symptomen in de vorm van spanningsklachten. Het kan dan gaan om psychosomatische klachten (bv. hart-, ademhalings-, maag- darm- en pijnklachten) of gedragsmatige effecten, zoals slaapproblemen, paniekaanvallen of piekeren).
De Praktijkexperten waren unaniem: burn-out is een werkgerelateerd fenomeen
Burn-out onderzoeker Steffie Desart
Dit is de nieuwe, volledige definitie van burn-out volgens de onderzoekers:
Vanwege een overbelasting op het werk, vaak gepaard gaande met een persoonlijke kwetsbaarheid en/of problemen in de privésfeer, kan er geen energie meer opgebracht worden om bepaalde cognitieve en emotionele processen te regelen.
Dit verlies van controle in samenwerking met de uitputting leidt tot een zelfbeschermingsreactie, waarbij er mentaal afstand genomen wordt van de uitputtingsbron (bij burn-out: het werk). Het gaat hier vooral om een negatieve attitude, bijvoorbeeld in de vorm van cynisme. Al kan deze attitude zich ook uiten in het fysiek afstand nemen van het werk (bijvoorbeeld door contact te ontwijken met collega’s).
Door het controleverlies geraakt men bovendien in een depressieve stemming. Deze stemming is dus het gevolg van een gevoelsmatige reactie en is niet gelijk aan een depressie in de zin van een op zichzelf staande psychische stoornis.
Spanningsklachten (‘stress’) worden gezien als onderliggende symptomen en kunnen worden gebruikt om een meer volledig beeld van burn-out te krijgen. Zij zijn vaak de eerste reden waarom men hulp zoekt en kunnen een voorbode zijn van burn-out in de vorm van overspanning.
bron: tekst artikel door Steffie Desart (KU Leuven)